Groot of toch nog klein

Kinderen kunnen soms al behoorlijk groot overkomen en lijken hun eigen boontjes soms wel zelf te kunnen doppen. Maar ook deze kinderen hebben vaker dan je denkt behoefte aan troost en steun. Ze zijn soms wat dwars of misschien misdragen ze zich maar kijk eens goed, kan je zien dat achter dat “ongewenste” gedrag eigenlijk nog maar een klein mensje zit die jouw steun heel goed kan gebruiken?

Je kan van een kind niet verwachten dat het zichzelf helemaal kan troosten of zijn eigen emoties kan reguleren. Dat emotionele systeem van een kind is nog volop in ontwikkeling en jij kan een enorme bijdrage zijn dat het later een gezond emotie regulatie systeem heeft.

Reactie in het kinderlijf

Het is interessant om te kijken wat er gebeurd in een kinderlijf als een kind overstuur is. Overstuur zijn kan inhouden dat het kind heel verdrietig is, boos of bang. Het ene kind kan het heel zichtbaar uiten en bij een ander kind kan het veel minder zichtbaar zijn maar van binnen wel net zo heftig ervaren worden.

Het maakt niet uit wat de reden is, misschien was je zelf boos op je kind, had hij een conflict met iemand, is hij gepest op school of heeft het ruzie gemaakt met een broer of zus. Op het moment dat een kind overstuur is maakt zijn lichaam onder andere adrenaline en cortisol aan, dat zijn de wel bekende stress hormonen. Zijn hartslag verhoogd, zijn aderen vernauwen en het kind voelt paniek. Het kan niet meer rationeel nadenken en heeft nog weinig impuls controle.

Ook al zie je aan de buitenkant alleen maar boosheid wees je bewust dat onder boosheid altijd angst of verdriet zit. Naar gelang zijn karakter zal hij vechten, vluchten of bevriezen. Als hij vecht zal hij de confrontatie opzoeken, boos worden en schreeuwen. Als hij vlucht rent hij naar zijn kamer duikt zijn bed in en trekt zijn dekens over zich heen en als hij bevriest zal hij blijven zitten voor zich uit te staren en je kan tegen hem praten maar je krijgt geen echt contact. En toch is een kind in al deze gevallen overstuur.

Niet oplossen

Hoe erg je het ook voor je kind vindt en hoe graag je het vervelende gevoel ook voor hem zou willen oplossen en wegnemen, doe het niet. Want een emotie kan pas losgelaten worden als hij helemaal welkom is geweest en doorvoeld. Als een emotie zo snel mogelijk weg moet dan leg je er vaak alleen een dun laagje lief overheen en ben je de emotie alleen maar aan het onderdrukken. Ook zeggen dat het rustig moet worden, normaal moet doen of moet stoppen met huilen of het kind de schuld geven werkt niet en maakt het alleen maar erger. Ga niet vertellen waarom de situatie minder erg is dan hoe je kind het ervaart en ga niet vertellen waarom hij niet overstuur zou moeten zijn.

Later, als de storm is gaan liggen en iedereen weer tot rust is gekomen, kan je met je kind erover praten. En ook dan nog, vraag dan vooral open vragen en luister oprecht in plaats van jouw mening geforceerd aan je kind op te dringen. Uiteraard kan je wat advies geven maar zorg dat vooral je kind zich gehoord voelt en heb een open gesprek.

Huilen

Op zich is het helemaal niet erg als je kind af en toe overstuur is. Het kan bijvoorbeeld ook dat de emotie emmer nu vol is en geleegd moet worden. Vele kleine gebeurtenissen die allen verzameld zijn in die emmer totdat hij overstroomd. Als dat proces op een gezonde manier wordt begeleid kan het juist heel helend zijn. Tranen ontladen spanning en huilen maakt het emotionele systeem schoon zodat er daarna weer ruimte komt voor ontspanning.

Bedenk ook dat een kind juist bij degene waar hij zich veilig voelt de uitbarsting zal hebben, vooral als hij zich lang heeft ingehouden. Wees dus vooral ook dankbaar als je kind zich bij jou veilig genoeg voelt om overstuur te zijn. Verdriet tonen is iets heel kwetsbaars. Aan jou de waardevolle taak om dat goed te begeleiden zodat je een stevige fundering legt voor de rest van zijn leven. En je kind een gezonde emotie regulatie ontwikkeld.

Een kind kan alleen leren hoe hij op een juiste manier met zijn gevoelens en emoties om kan gaan als hij dat vaak mag oefenen. Een kind naar zijn kamer sturen omdat hij dan zou leren er zelf mee om te gaan is niet de manier. Hij leert dan vooral dat hij in de steek wordt gelaten als hij het echt moeilijk heeft. In een veilige omgeving oefenen met een volwassene is goud waard.

Gezonde begeleiding

Je kan een overstuur kind in het heetst van de strijd, vooral als hij boos op jou is, misschien het beste heel even met rust laten maar laat het niet te lang alleen en negeer hem beslist niet. Laat zien dat het je wat uitmaakt en zorg dat je er voor je kind bent. Ga naast hem zitten en kijk waar je hem mag aanraken. Leg arm om zijn schouders of je hand op zijn knie. Als hij erg verdrietig is pak hem beet, hou hem vast en laat hem snikken, huilen, snotteren en schreeuwen. Laat hem zeggen wat hij wil zeggen maar ga er niet teveel op in en keur het zeker niet af. Begin geen gesprek, zeg niet wat hij moet doen. Zeg niks, houd hem vast en wees alleen maar helemaal aanwezig bij je kind en zijn emotie. Blijf daar, zo lang als nodig, totdat het kind zelf aangeeft dat het genoeg is.

Door jouw aanraking maakt het lichaam van je kind stofjes aan die hem kalmeren en hem helpen zijn emoties te reguleren. Houd hem liefdevol en stevig vast en hij voelt zich veilig en geborgen. Jouw liefdevolle aanwezigheid zorgt ervoor dat je kind zich niet alleen voelt. Want buiten de pijn en verdriet die hij al voelt maakt eenzaamheid en afwijzing het nog pijnlijker. Aanraking maakt hormonen en neurotransmitters aan in zijn lichaam die je kind tot rust brengen. Die stofjes geven je kind een gevoel van verbondenheid. Zelfs emotionele pijn verzacht, het verdriet heelt, de angst neemt af en je kind voelt weer vertrouwen.

Raak aan

Je kind veel aanraken maakt dat zijn emotionele systeem minder snel overprikkeld wordt. Dat zijn emmertje dus bij voorbaat minder snel vol wordt. Zijn voetjes masseren, zijn buik of rug kriebelen of door zijn haar strijken werkt enorm ontspannend op verhitte emoties, stress en overprikkeling. Raak je kind dagelijks minimaal een kwartiertje met volle aandacht aan. Misschien kan je daar een vast tijdstip voor nemen, bijvoorbeeld voor het naar bed gaan. Het zorgt er voor dat je kind makkelijker in slaap komt en dieper slaapt. Zijn immuun systeem geef je een enorme boost en zelfs zijn leervermogen gaat er aanzienlijk door vooruit. Ook de emotionele intelligentie en sociale eigenschappen varen er wel bij. Aanraking heeft een enorme positieve impact op het algehele welzijn van je kind. En hoe heerlijk is het dat zoiets simpels zoveel waarde heeft.

• De tekst is in de “hij” vorm geschreven om de leesbaarheid te vergroten, waar “hij” staat kan je ook “zij” plaatsen en waar “zijn” staat kan je ook “haar”plaatsen.